###lang kreyòl, yon zouti pou devlopman dirab
“ Lang kreyòl ayisyen: yon zouti pou devlopman dirab”, se sou tèm sa y ap selebre lang ak kilti kreyòl ane a an Ayiti.« Edikasyon miltileng se pilye pou aprantisaj nan fanmi ak kominote. » Sa se tematik « Jounen Entènasyonal Lang Matènèl » nan Òganizasyon Nasyon Zini pou Edikasyon, Syans ak Kilti (UNESCO) nan dat 21 fevriye 2024. Youn nan objektif jounen sa a se ankouraje pwomosyon lang matènèl pou reyalizasyon Objektif Devlopman Dirab (ODD) yo. Tematik pou ane sa a mete aksan sou edikasyon miltileng k ap chache kreye pi plis opòtinite pou tout ti moun nan monn lan — sitou pou sila yo ki nan kouch pi defavorize yo.

Kontibisyon atis ayisyen yo nan devlopman lang kreyòl

# yon ede lang anpil sou planèt la paske yo pataje kilti yo mès yo sou echèl entènasyonal la yo fyè dèske yo se ayisyen yo leve drapo yo byn wi e chante nan lang manman yo AK papa yo lang zansèt nou yo te goumen pou li a yo prè pou yo sakrifye vi yo pou lang lan yo pataje idantite yo AK lòt nasyon Lang kreyol la, se lang tout ayisyen natif natal. Se lang nasyonal nou.Lang kreyol la se you kòfrefò kote nou konsève memwa kolektif, savwa ak valè, tradisyon ak ...

#konkou #kreyò #kwaaze
#jou4

Istwa AK rasin Lang kreyòl

Lang kreyòl ayisyen pran nesans li pandan epòk kolonyal, lè Afriken ki te an esklavaj te melanje lang manman yo ak lang kolonyalis franse. Gras ak rezistans ak adaptasyon, esklav yo te kreye yon nouvo lang pou kominike ant yo. Prensipal esklav Afriken ki te pote lang yo se Wolof, Mandeng, Arada, Nago, Kongolè, Monomotapa, elatriye. Yo te sitou bay kreyòl la tèm ki gen rapò ak relijyon vodou, tankou "wanga" ki vle di "fetich."
Kreyòl la vin yon sentèz rich nan kilti ak eksperyans diferan pèp. Li pa senpleman yon mwayen pou kominike, li pote istwa ak kouraj yon pèp ki te lite pou libète li. Li se yon senbòl rezistans, idantite, ak inite.

Sous rechèch: page créole-site culturel de la communauté haïtienne de Suisse
- les langues creolisés ou pidginisés

Sous foto: Google

Aktivite #1 jou4
#kwaaze
#konkou
#kontni
#kreyol
#pos

#kreyollabel

Kreyòl la se yon lang ki gen yon istwa rich ak konplesite, ki reflete melanj kiltirèl ak sosyal Ayiti. Kreyòl la, an patikilye Ayisyen, gen rasin nan lang franse, men li te devlope atravè plizyè enfliyans, ki gen ladan lang afriken, lang endyen, ak lòt lang ewopeyen.

Istwa kreyòl la kòmanse nan peryòd kolonyal la, lè franse yo te etabli plantasyon nan Ayiti ak travayè esklav ki te soti nan Afrik. Pou kominike avèk mèt yo, esklav yo te devlope yon nouvo lang, ki te pi fasil pou yo itilize pase franse tradisyonèl la. Lang sa a te melanje eleman gramatikal ak vokabilè soti nan lang afriken yo, ansanm ak franse.

Pandan revolisyon Ayisyen an nan fen 18yèm syèk la, lang kreyòl la te vin tounen yon senbòl de rezistans ak idantite nasyonal. Apre endepandans peyi a an 1804, kreyòl la te kontinye evolye, li te vin pi plis akseptab nan sosyete a, malgre ke franse te rete lang ofisyèl la pou yon tan long.

Nan 20yèm syèk la, kreyòl la te jwenn plis rekonesans, espesyalman avèk mouvman ki te pouse pou lang sa a vin lang ofisyèl. Nan ane 1987, yon nouvo konstitisyon te fè kreyòl ak franse lang ofisyèl Ayiti. Sa a te make yon pwen tournan nan istwa kreyòl la, ki te kòmanse jwenn plis valè nan edikasyon, literati, ak medya.

Jodi a, kreyòl la se pa sèlman yon lang kominikasyon, men li se yon repons kiltirèl ki pote istwa, tradisyon, ak esperyans pèp Ayisyen an. Li se yon lang vivan ki kontinye evolye, ak nouvo vokabilè ak ekspresyon ki sòti nan mond modèn nan, pandan l ap kenbe rasin li nan istwa ak tradisyon. #westen #mrkastel

#jou4 #meme

4. Fòs Fanm nan kominote nou an




#kreyòl #konkou #kwaaze #wilson #aniealerte

Jou#4
Istwa ak rasin lang kreyòl la

Selon kèk otè, lang se yon zouti kominikasyon. Lang se yon zouti ideyolojik.

Lang se yon eleman kiltirèl ki reprezante idantite w, walè w antanke moun selon Fanon(ouvraj peau Noire masques Blancs, 1971) poutèt sa li fè konnen pale yon lang se asime yon monn, yon kilti.
Lang kreyòl la pran nesans nan plizyè zile nan karayib la ak nan Oseyan Endyen nan peryòd 17e ak 18e syèk la , sitou nan sosyete kolonyal plantasyon yo.

Te genyen yon divizyon pa zòn lè yo te vini ak esklav yo pou yo anpeche yo konekte se nan menm epòk sa a esklav yo kòmanse mawon epi pran mòn pou yo epi yo kòmanse kominike yo yonn ak lòt se nan menm epòk sa a lang kreyòl la kòmanse pran jarèt oubyen envante.

Lang kreyòl la soti nan Laten kreyòl, espanyòl: criado, nan pòtigè: crio, criado ki vle di moun ki rete ak moun, domestik osnon restavèk. Lang kreyòl la senbolize rezistans paske li fòme nan soufrans pou bay solisyon ak koupe fache nan sistèm esklavajis ki t ap demounize moun nan epòk sila a .

Lang kreyòl la genyen yon fonksyon kiltirèl, li genyen estrikti ki soti nan Lafrik, bò kote Amerendyen yo, Espanyòl (Pòtigè). Ayiti pa sèl grenn peyi ki pale kreyòl men chak peyi ki pale kreyòl devlope l nan fason pa yo. Majorite peyi ki pale lang sa a , yo selebre jounen entènasyonal lang kreyòl chak dènye dimanch nan mwa oktòb - 28 oktòb. Kèk peyi tankou Ayiti, Gwadloup, Matinik, Jamayik, zile Moris, Giyàn Seychèl , elatriye. Chak peyi sa yo pale Yon fòm kreyòl, kote chak lang kreyòl sa yo genyen yon baz leksikal ki depaman youn ak lòt.

Jou 4

Lang kreyòl la pran nesans li nan koloni sentomeng kote te gen diferan nwa ki te soti nan kontinan afriken an ki te pale divès lang, pou esklav yo te kreye yon lyen de kominikasyon ant yo,yo te oblig vini ak lang kreyòl la ki vin yon lan prensibal ke yo tout pale, yo te kreye kreyòl la a pati de lòt lang ke yo te konn tabde mèt yo pale.
Gen yon egzanp de yo mo kreyol ki soti nan fransè: gen yon esklav ki tap mache ak mèt li yo rive bò yon pyebwa, mèt la di: cet arbre est veritable.
Esklav la tou di pye bwa sa rele lam veritab.

Nou ka ede w grandi sou rezo sosyal yo ak estrateji dijital ki vize angajman ak vizibilite! Itilize bon hashtags pou atire odyans ou!


#eadigital #lesondijital #maketingpoubiznis #angajmansosyal #ogmantasyonvizibilite