Mizik te toujou yon pati esansyèl nan kilti ayisyen an, e pami anpil estil ki soti nan zile Karayib sa a, Compas okipe yon plas espesyal. Se yon stil mizik ki pote avèk li istwa, divèsite kiltirèl ak enèji vibran Ayiti.
Compas Haïtien, ke yo rele tou Konpa, gen yon gwo rasin nan tradisyon mizik ayisyen ak Afriken yo. Devlopman li te enfliyanse pa estil tankou merengue dominiken, salsa Kiben, djaz e menm rock. Fizyon estil sa a te lakòz yon son diferan ki reprezante richès kiltirèl ak divèsite Ayiti.

Bousòl ayisyen an te evolye pandan plizyè dizèn ane yo, soti nan yon stil ki pi tradisyonèl pou ale nan fòm ki pi modèn ak sofistike. Atis iconik tankou Nemours Jean-Baptiste ak Tabou Combo te ede fòme genre a epi pouse l sou sèn mizik entènasyonal la.

Karakteristik konpa a

Le Compas Haïtien karakterize pa ritm entoksikan li yo ak aranjman konplèks li yo. Enstriman tradisyonèl tankou gita, saksofòn, tanbou, ak nan kou, bas, jwe yon wòl enpòtan nan kreye mizik sa a Hatian. Lirik yo, souvan chante an kreyòl ayisyen, adrese divès tèm, soti nan lanmou ak lajwa rive nan pwoblèm sosyal ak politik.Mizik Peyi Dayiti genyen enfliyans li tou dabò de koneksyon avèk rasazansèt Ayisyen, ki vle di, Afriken. Piske pandan plizyè syèk blan franse enfliyanse Ayisyen tank sou pwen jenetik ke kiltirèl --denpi lakoloni Sen Domeng -- nou kab di ke mizik la demontre enfliyans kilti franse a tou. Pou lòt enfliyans yo, ke yon moun pale de Dominikani ak Kiba, n'a remake ke peyi sayo enfliyanse pa fondamantal kilti Afriken an tou. Sa vle di ke li te mèt se mizik dominikèn ou se mizik kibèn, se senpleman yon diferan vèsyon sou yon menm tèm. (Yon moun pa kab bliye faktè enpòtan sa). Donk, etandone ke fondamantal la se menm bagay, Ayisyen pa gen difikilte adapte rit peyi sa yo.

Mizik vodou
modifye
Majorite moun ann Ayiti pratike relijyon vodou a. E mizik relijyon vodou a itilize pèkisyon trè fòmèl. Nan Vodou, moun chante, yo jwe mizik e yo danse. Lwa (lèspri sinatirèl) konn rantre nan tèt moun ki pratike vodou. Vodou se yon relijyon senkretik, sa vle di ke li melanje ak lwa Afriken yo e ak Sen legliz katolik yo tou. Lavyèj Mari, pa egzanp, vodouyizan yo asosye li avèk bèlte Freda Dahome; Sen Patrik ki te fann aprè koulèv nan peyi yo bay pou Ilann la, yo asosye misye avèk lwa Damballa. Ounsi inisye dans kominote vodou yo avèk mizik droum, gong, ak ochan. Entansyon an se pou fè lwa danse nan tèt yon vodouyizan. Pou menm fenomèn sa, yon moun kab di ke : "lwa a monte chwal li".

Rara
modifye
Mizik rara jwe apre selebrasyon kanaval e li jwe yon wòl enpòtan nan kwayans relijyon vodou a. Nan parad yo, lwa Gede renmen roule moun anba baton. Lwa Gede yo renmen joure. Yo blayi anpil mo sal.

Mizik rasin
modifye
Nan ane 1990 yo, yon jan mizikal te fèk parèt. Li rele mizik rasin. Gwoup tankou RAM, Boukman Eksperyans, ak Boukan Ginen enkòpore rit rege, wòk, ak funk (Angle) nan fòm tradisyonèl vodou ak enstrimantasyon. Anpil gwoup sa yo melanje rit petwo ak pèkisyon kòm rara ansanm ak gita elektrik e klavye.

Rasin mizik sa a baze sou kèk gwoup tankou Gwoup Sa, Sanba yo, ak Foula. Se Sanba Zao ki kòmanse mouvman "sanba" ki vin bay mouvman rasin, ak mizik sa a.

Mizik tradisyonel
modifye
Se yon kategori ki lye ak konpa direk.

Kanmenm, te gen gwoup nan ane 1940 ak 1950 yo ki melanje mizik òksidantal ak mizik tradisyonèl. Sa a vin bay sa yo rele "Vodou Jazz".

Konpa direk
modifye
Se yon ki soti nan mizik tradisyonel la

Mizik Folklorik
modifye
Se yon kategori ki rapwoche de rasin anpil.

Dans se yon eleman inséparabl nan konpa ayisyen an. Ritm yo irézistibl ankouraje dansè yo balanse nan mizik la. Mouvman dans tradisyonèl yo, tankou "Kompa Direk" ak "Kompa Love," reflete ekspresyon lajwa ak sensualite ki karakterize genre mizik sa a.

Global Enfliyans

Pandan ane yo, konpa ayisyen yo te depase fwontyè peyi DAyiti pou konkeri etap entènasyonal yo. Atis ayisyen yo te ede popilarize jan an atravè lemond, yo te pote avèk yo chalè ak vitalite kilti ayisyen an. Festival mizik ki dedye a Compas atire fanatik atravè mond lan, bay yon eksperyans Immersion nan mizik sa a Hatian.